ભારતમાં નવરાત્રીનો તહેવાર તમને મુશ્કેલીમાંથી કેવી રીતે દૂર રાખી શકે છે

ભારતમાં નવરાત્રીનો તહેવાર તમને મુશ્કેલીમાંથી કેવી રીતે દૂર રાખી શકે છે

Image Source – Google image by
https://www.krishna-images.comnav-durga-image

નવરાત્રિનો તહેવાર ચાલી રહ્યો છે તો ચાલો નવરાત્રિનો પૌરાણિક મહત્વ શું છે તેના વિશે આપણે જાણીએ પૌરાણિક કથા અનુસાર મહિષાસુરે નામનો એક રાક્ષસ હતો. જેણે ખૂબ ઘોર તપસ્યા કરીને અગ્નિદેવને પ્રસન્ન કર્યા હતા અને તેમની પાસેથી એવું વરદાન મેળવ્યું કે તે કોઈપણ નરજાતિના શસ્ત્રથી મૃત્યુ ન પામી શકે આ વરદાન મેળવ્યા બાદ તે પોતાને ભગવાન સમજવા લાગ્યો અને ત્રણે લોકમાં હાહાકાર મચાવી દીધો. તેના બધા જ દેવોને હરાવી દીધા અને બધા જ ઋષિઓના આશ્રમોનો પણ નાશ કર્યો ત્યારબાદ તેને વિષ્ણુલોક અને કૈલાસ જીતવાનું પણ નિશ્ચય કર્યો આ વાતની જાણ જ્યારે તેઓને થઈ તો તેઓ બધા ગભરાઈ ગયા અને તેઓ ભગવાન શિવ પાસે ગયાં. શિવજીએ બધાને દેવી શક્તિની આરાધના કરવા માટે કહ્યું અને તેમને જણાવ્યું કે આ મુસીબતમાંથી તમને દેવી શક્તિ જ ઉગારી શકે તેમ છે પછી બધા દેવોએ દેવી શક્તિની આરાધના કરીને તેમને પ્રસન્ન કર્યા અને દેવી એ બધા દેવોને નિર્ણય લેવા માટે કર્યું ત્યારબાદ દેવીશક્તિ નવ દિવસ સુધી મહિસાસુર સાથે યુદ્ધ કર્યું. અને દસમા દિવસે તેનો નાશ કર્યો હતો તેથી દેવી શક્તિને મહિસાસુર મર્દિની ના નામથી પણ ઓળખાય છે. ત્યારબાદ બધા દેવો અને ત્રણે લોકોએ ઉત્સવ મનાવ્યો હતો જેને આપણે આજે પણ દશેરા તરીકે ઉજવીએ છીએ આ સિવાય એક બીજી દંતકથા પણ નવરાત્રિ સાથે જોડાયેલી છે કે ભગવાન રામ જ્યારે રાવણ સાથે યુદ્ધ કરવા માટે નીકળ્યા તે પહેલા તેમણે દેવી શક્તિની ઉપાસના કરીને તેમની પાસેથી એક બાણ મેળવ્યું હતું અને ત્યારબાદ તેમને નવ દિવસ સુધી સતત યુદ્ધ કરીને દસમા દિવસે યુદ્ધમાં તેનો વધ કરી દીધો હતો. અને તેની ખુશીમાં જ લોકો વિદ્યાલક્ષ્મી ઉજવે છે અને આ પરંપરાને લોકોએ આજે પણ જાળવી રાખી છે. અને આજે પણ આપણે રાવણનું પૂતળું બનાવીને તેનું દહન કરીએ છીએ. આજે વર્ષો પછી પણ એ જ ઉમંગ અને ઉત્સાહ સાથે નવરાત્રિ અને વિજયાદશમીની ઉજવણી કરીએ છીએ. જે નવ દિવસ સુધી માતાજીએ મહિસાસુર સાથે યુદ્ધ કર્યું હતું તેને નવરાત્રિ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. અને આ નવ દિવસ દરમ્યાન માતાજીની ઉપાસના કરવામાં આવે છે અને ખુબ જ આનંદ સાથે માતાજીના ગરબા પણ રમવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે નવરાત્રિ દરમિયાન મા શક્તિની આરાધના કરવાથી અપાર શક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી જ ઘણા લોકો નવરાત્રી દરમિયાન નવ દિવસ સુધી ઉપવાસ પણ કરે છે અને મા અંબાની આરાધના કરીને એમની કૃપા મેળવે છે. નવરાત્રી નો આઠમો દિવસ આ દિવસે ઠેર-ઠેર ખૂબ જ મોટા યજ્ઞો પણ થાય છે આ દિવસનું મહત્વ એ ખૂબ જ માનવામાં આવે છે. ધીરે ધીરે નવરાત્રી નવરાત્રી એક ગરબા શેરીઓમાં થતાં કે ગામની ચોક વચ્ચે થતાં અમુક જગ્યાએ હજી પણ થાય છે. પરંતુ હવે આ ગરબાનું સ્થાન પાર્ટી પ્લોટ લઈ લીધું છે. પેલા જે ગૌરવ ગરબા ગવાતા તે આજે પણ નામશેષ થઈ ગયા છે. આ રીતે મિત્રો નવરાત્રિની શરૂઆત થઇ હતી અને તે દિવસથી જ એક ખૂબ ધામધૂમથી નવરાત્રિનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે 

Image Source – Google image by httpshindi.webdunia.comreligious-placesnine-mandir-temples-of-navdurga-121041400102_1.html

નવરાત્રી મહોત્સવ માટે સંપૂર્ણ પ્રારંભિક માર્ગદર્શિકા

નવરાત્રી વિશે વિસ્તારમાં માહિતી મેળવશું ભારતમાં માતાજીને સૌથી ઉંચુ સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. જેથી નવરાત્રી આવતાં જ સૌ લોકો નવેનવ દિવસ માતાજીની પૂજા કરે છે. માતાજી પણ પોતાના ભક્તોને ક્યારેય નિરાશ નથી કરતા અને ભક્તોની દરેક મનોકામના પૂરી કરે છે. દીવડો તો જ્યોતિસ્વરૂપ દેવી શક્તિનું પ્રતિક છે. તેથી નવરાત્રિમાં દીવડા સાથે ગરબાનું મહત્વ છે ભારતીય સંસ્કૃતિ કૃષિપ્રધાન છે આસો માસમાં નવા તૈયાર થયેલા અનાજનું આનંદ પ્રગટ કરવા નવરાત્રિના પહેલા દિવસે માતાજીના સ્થાન કે ગોખમાં ઘટ સ્થાપન કરી તેની આસપાસ ઘઉના જવેરા ગણાય છે અને નવી દિવસ ઘરનું પૂજન થાય છે. અને દશેરા એ સમયે જવેરાનું જળાશયમાં વિસર્જન કરાય છે. આ ઉપરાંત જગદંબા માતાજી નો મહિમા ગાવાના નવરાત્રિના નવ દિવસ નારીઓ થોડાક ભરેલા ઘટમાં દીપક પ્રગટાવી તે માથે મૂકી ગરબે રમે છે. ઘરમાં મુકાતા તે ગરબાનું પણ નવરાત્રિ ધરાવીને તેનું વિસર્જન કરાય છે. સ્થાપના સર્જન-વિસર્જન એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે. 

      નવરાત્રી ઉજવણીની શરૂઆત ક્યારથી થઈ એના વિશે વાત કરીએ તો માર્કંડેય પુરાણ અનુસાર દેવીશક્તિ બ્રહ્માજીની સ્તુતિથી પ્રગટ થઈને મધુ અને કૈટભ જેવા રાક્ષસોનો સંહાર કરે છે દેવીનું મહિસાસુર મર્દિની નું સ્વરૂપ જાણીતું છે. દેવી ભાગવત પ્રમાણે આસો સુદ એકમથી દસમ સુધી દેવી શક્તિ અને મહિષાસુર વચ્ચે યુદ્ધ ચાલે છે. એ આસુરી શક્તિનો નાશ થયો અને દેવી શક્તિ જગત જનનીનો વિજય થયો આ વિજયનો ઉત્સવ ઉજવવા નવરાત્રિ મહોત્સવનો આરંભ થયો. નવરાત્રીનો ઉત્સવ નવ દિવસ શા માટે હોય છે તો એની વાત કરીએ તો દેવી શક્તિના મુખ્ય નવ સ્વરૂપો છે. અને તે વ્યક્તિની ચેતના તો બ્રહ્માંડના નવે ગ્રહો અને પૃથ્વીલોકના નવે ખંડોમાં ગણશો તેથી જ ના નવ સ્વરૂપ નવદુર્ગા નું આખ્યાન અસ્તિત્વમાં આવ્યું. નવખંડ નારાયણી નવદુર્ગા નવ દિવસના નોરતામાં દેવીના નવ સ્વરૂપોની જેમકે શૈલપુત્રી બ્રહ્મચારિણી, ચંદ્રઘંટા, કૂષ્માંડા, સ્કંદમાતા, કાત્યાયની, કાલરાત્રિ, મહાગૌરી અને સિદ્ધિદાત્રી ની ક્રમશઃ આરાધના માટે નવરાત્રિના ઉત્સવ ના નવ દિવસો ઉજવાય છે. જુદા જુદા ગ્રંથો માં જગદંબા ના નવ સ્વરૂપ જુદા જુદા નામે બતાવાય છે નવરાત્રી ગરબા રમવા પાછળનું કારણ શું છે? એની વાત કરીએ તો નવરાત્રી કે દેવી શક્તિની આરાધનાનું સાચું માધ્યમ છે ગર્ભદીપ શબ્દ પરથી ગરબો શબ્દ બને છે ઘડેલા માટીના કે તાંબા-પિત્તળના ઘડામાં દીપ જ્યોત મુકાય છે તેને પણ કહેવાય છે. આ કુંભ ની આસપાસ કે કુંભ ની માથે મૂકીને નારીઓ વર્તુળાકારે ચાચરચોકમાં ઘૂમે તેને ગરબા કહે છે. ગરબે ઘુમતી વખતે માતાજી આજના માંના ગવાતા ગીતોની ગાઉં છે એમને ગરબી કહે છે.  માતાજીનું આ રીતે મહિમાગાન ગરબા રમાય છે ગરબે ઘૂમતી વખતે બ્રહ્માંડની જનની એવી શક્તિને પણ ગરબે ઘુમવા આમંત્રણ આપે છે. ગરબો અખિલ બ્રહ્માંડના બ્રહ્મનું પ્રતીક પણ બની રહે છે. નવરાત્રિમાં કરવામાં આવતા ઉપવાસની વાત કરીએ તો નવરાત્રિ દરમિયાન આંતર બાહ્ય શુદ્ધિ જાળવવા ઉપવાસ કરવાનો મહિમા છે. ઉપવાસ નો બીજો અર્થ થાય માતાજીની પાસે રહેવું એમ ના સમીપ રહીને એમના જેવા પવિત્ર થવું આવી પવિત્રતા અને આરોગ્ય જાળવવા ઉપાસના મહિમા ગવાયો છે. 8 નૈવેધ વેચવા માટે અને ધરાવવામાં આવે છે એની વાત કરીએ તો આઠમ એટલે દુર્ગાષ્ટમી તેનું વિશેષ મહત્વ છે. આઠમે માતાજીને નૈવેધ્ય ધરાવીને પલ્લી ભરીને જાણે નવરાત્રીની પૂર્ણાહુતિ કરાય છે.  આઠમની રાત્રે માતાજીની પલ્લી ભરાય છે અને માતાજીની શોભાયાત્રા ધામધૂમથી નીકળે છે. માતાજીની પલ્લીમાં નવા રસોઈના નવખંડ માતાજીની અર્પણ કરાય છે. પલ્લીને નવખંડ તો પૃથ્વી પરના નવખંડની નવી દેવીઓનું પણ પ્રતિક છે ચૈત્ર નવરાત્રિ અને આંસુ નવરાત્રીમાં શું ફરક છે એ વિશે માહિતી મેળવી તો નવરાત્રિ ચૈત્ર સુદ એકમથી નોમ સુધી કરાય છે જ્યારે આસો નવરાત્રિ આસો સુદ એકમથી નોમ સુધી ઉજવાય છે

Image Source – Google image by https://www.facebook.comNavratriNavdurgaImagePagephotosa.1E4ZkeaZaoZmohL
BsH8VDLtLJp3KV2AQNP=1&theater

ભારતમાં નવરાત્રીનો તહેવાર તમારું જીવન કેમ બદલી નાખશે

 મહારાષ્ટ્ર ઉત્તર ભારત અને ગુજરાત વગેરેમાં દેવી શક્તિની ઉપાસના માટે ચૈત્રી નવરાત્રીનું અનુષ્ઠાન કરાય છે. જેથી નવરાત્રિમાં રામ પરિવાર શિવ પરિવાર ના તહેવારો નો સંગમ થાય છે. જેમકે ગૌરી ત્રીજ વિનાયક ચોથ સ્કંદષષ્ઠી રામનવમી વગેરે ભારતના કેટલાક પ્રદેશોમાં ચૈત્ર સુદ એકમથી નવા વર્ષનો પ્રારંભ થાય છે અને તે દિવસથી ચૈત્રી નવરાત્રીની શરૂઆત થાય છે. નવરાત્રિમાં યજ્ઞયાગ વધારે થાય છે આમ તો બન્ને નવરાત્રીઓમાં નવ દુર્ગાના નવ સ્વરૂપો ને આરાધના થાય છે. આસો નવરાત્રીમાં પણ નવદુર્ગા દૈવીઓની આરાધના થાય છે. પરંતુ ચૈત્રી નવરાત્રીના જેવા વિવિધ તહેવારો આસો નવરાત્રિ દરમિયાન આવતા નથી એટલે આસો નવરાત્રીમાં વિવિધ વ્રતો કરતા નથી. શિવ અને શક્તિ બંને નહીં પણ માત્ર શક્તિની પૂજા ઉપાસના આસો નવરાત્રીમાં રહે છે. હું તમને નવરાત્રી વિશે થોડી બીજી વધારે માહિતી આપીશ નવરાત્રી એક હિંદુ ઉત્સવ છે. જેમાં શક્તિની પૂજા અને નૃત્ય કરવામાં આવે છે. સંસ્કૃત અને ગુજરાતીમાં નવરાત્રી નવ એટલે નવ અને રાત્રી એટલે કે રાતની રીતે તેનો શાબ્દિક અર્થ નવ રાતો તેવો થાય છે આ નવરાત્રિ અને ૧૦ દિવસ દરમ્યાન શક્તિ દેવીના નવ સ્વરૂપોની પૂજા કરવામાં આવે છે. તે એકમની પ્રતિપદાથી નોમ સુધી અથવા આસો માસની પ્રતિપદાથી નોમ સુધી નવ દિવસ સુધી એટલે કે નોરતા. આ દિવસોએ હિંદુ લોકો નવદુર્ગાનું વ્રત સ્થાપન તથા પૂજન વગેરે કરે છે.  હિંદુઓ હિન્દુઓનો નવરાત્રીને પહેલે દિવસે ગરબાનું સ્થાપન કરે છે અને દૈવીનું આહવાન તથા પૂજન કરે છે. આ પૂજન નવ દિવસ સુધી ચાલે છે નવમે દિવસે સર્જન થાય છે.

Image Source – Google image by https://www.facebook.comNavratriNavdurgaImagePagephotosa.
1E4ZkeaZaoZmohLBsH8VDLtLJp3KV2AQNP=1&theater

ભારતમાં નવરાત્રી ઉત્સવ તમને બનાવી શકે છે ધનવાન 

 કેટલાક લોકો નવરાત્રિમાં વ્રત પણ કરે છે ગરબા સ્થાપન કરનારા આઠમ કે નોમને દિવસે કુમારી ભોજન પણ કરાવે છે. આ ભોજનમાં બેથી દસ વર્ષની ઉંમરની ૯  કુમારિકા હોય છે. આ કુમારીઓના નામ પણ છે જેમકે કુમારિકા ત્રિમૂર્તિ, કાલી, ચંડિકા, શાંભવી, દુર્ગા, સુભદ્રા, મહાગૌરી, શૈલગૌરી અને સિદ્ધિદાત્રી નવરાત્રી નવદુર્ગા માંથી નિત્ય દર્શન કરવાનું પણ વિધાન છે. આબોહવામાં વસંત અને પાનખર જેવા બે મહત્વના અંગો ની શરૂઆત થાય છે અને સૂર્યનો પ્રભાવ રહે છે. માત્ર દેવીની પૂજા માટે આ બે સમયગાળાને એક પવિત્ર તરીકે ગણવામાં આવે છે. ચંદ્ર આધારિત પંચાંગ પ્રમાણે આ ઉત્સવ ની તારીખો નક્કી કરવામાં આવે છે. નવરાત્રી દેવી દુર્ગાના ઉત્સવનું પ્રતીક છે જે દેવીને શક્તિ સ્વરૂપે વ્યક્ત કરે છે. દસ દિવસ એ નવરાત્રીની પછીનો દિવસ છે નવરાત્રી ઉત્સવ નવરાત્રી ઓના ઉત્સવ હવે તેના છેલ્લા દિવસને જોડીને દસ  દિવસનો ઉત્સવ બની ગયો છે. જેને વિજયાદશમી કહેવાય છે જે આ ઉત્સવનો અંતિમ દિવસ છે. આ દિવસ એના દિવસોમાં માતા મહિસાસુર મર્દિની દુર્ગાના વિવિધ સ્વરૂપોનું ઉત્સાહ અને ભક્તિથી પૂજન કરવામાં આવે છે. વર્ષમાં ચાર વાર નવરાત્રીની દરેક જગ્યાએ ઉજવણી કરવામાં આવે છે. જેના નામ વસંત નવરાત્રિ અને પુષ્ય નવરાત્રી છે. આમાં આસો મહિનામાં શરદ નવરાત્રીની ઉજવણી અને દૈવીની પુજા થાય છે. અને વસંત કાળમાં વસંત નવરાત્રીની ઉજવણી અને પૂજા થાય છે તેને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ રીતે માનવામાં આવે છે. નવરાત્રી દરમિયાન શક્તિના નવ સ્વરૂપોની પૂજા થાય છે. દેવીની પૂજા પ્રદેશની પરંપરાના પર આધારિત હોય છે. પેલી જે અપ્રાપ્ય છે તે ભદ્રકાલી અંબા કે જગદંબા વિશ્વમાતા અન્નપૂર્ણા કે અનાજ અને મોટી સંખ્યામાં અનાજ આપે છે. તે સર્વમંગલા જે બધાને સર્વને આનંદ મંગલ આપે છે. તે ભૈરવી ચંદ્રિકા કે ચંડી લલીતા ભવાની અંબિકા ભારતમાં નવરાત્રિની વિવિધ રીતે ઉજવણી કરવામાં આવે છે. ગુજરાતમાં શરદ નવરાત્રિ અને ચૈત્રી નવરાત્રીની ઉજવણી થાય છે. શરદ નવરાત્રી ઉત્સવ તરીકે જ્યારે ચૈત્રી નવરાત્રી વ્રત તપ માટે વધુ પ્રચલિત છે. નવરાત્રી દરમિયાન કેટલાક દુર્ગા માતાના ભકતો ઊપવાસ અને પ્રાર્થના કરે છે તેથી તેમના સ્વાસ્થ્ય અને સમૃદ્ધિ અને દૈવી તરફથી રક્ષણ મળતું રહે છે. આ સમય આત્મનિરીક્ષણ અને પવિત્રતા એનો મૂળ મંત્ર છે કોઇ પણ નવું કાર્ય કરવા માટે પરંપરાગત રીતે નવરાત્રીના સમયે એક માંગલિક અને ધાર્મિક સમય છે. ધાર્મિક સુરતના ૮ ચિત્રોવાળા માટલાને જેને ગુજરાતીમાં ગરબી કહે છે. ઘરની પવિત્ર જગ્યાએ મૂકવામાં આવે છે તેને ઘટસ્થાપન પણ કહેવામાં આવે છે. નવ દિવસ માટે આ ગરબીમાં દીવો પ્રગટાવેલો રાખવામાં આવે છે. માટલાને વિશ્વના પ્રતીક તરીકે પણ માનવામાં કરવામાં આવે છે. અખંડ દીવો પ્રગટાવવામાં આવે છે. અખંડ દીવો એક માધ્યમ છે. જેનાથી આપણે તેજસ્વી આદ્ય શક્તિની પૂજા કરીએ છીએ. ઉદાહરણ તરીકે શ્રી દુર્ગાદેવી નવરાત્રીના સમયે વાતાવરણમાં શ્રી દુર્ગાદેવી સિદ્ધાંતો વધુ સક્રિય હોય છે. ભારતીય સમાજમાં નવરાત્રી મોટી સંખ્યામાં ઉજવાય છે. દૈવીમાતાના નવ સ્વરૂપોમાં પ્રગટ થઈ અને એક દિવસ દિવસે માટે એક સ્વરૂપની પૂજા કરવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. દેવીના નવ સ્વરૂપો મહત્વપૂર્ણ રીતે વિવિધ લક્ષણો સાથે આપણા પર પ્રભાવ પાડે છે. દૈવી મહાત્મય અને અન્ય લખાણમાં દેવતાઓ જે રાક્ષસોને તાબે થયા હતા તેમની ટીકા કરવામાં આવે છે આઠમા અને નવમા દિવસે કન્યા પૂજામાં કુમારિકાઓ ની પૂજા કરવામાં આવે છે. 

Image Source – Google image by httpsindianfolkart.orgproductguajarati-maidev-matki-marriage-
puja-decorated-copper-pot-2-ltr

ભારતમાં નવરાત્રી ઉત્સવ તમારા સપનાનો લેખ 

નવરાત્રિ આવતા જ બધાલોકો સજી-ધજીને મારા ચાચરચોકમાં ગરબા ગાવા જતા રહીએ છીએ.  દૈવીમાતાના ચાચર ચોકમાં ગરબા ગવાય છે અને માની આરાધના થાય છે.  પરંતુ ઘણા ઓછા લોકો જાણે છે કે આ નવરાત્રિ કેમ ઉજવાય છે કેમ માની આરાધના થાય છે કેમ ગરબા ગવાય છે. તો આવો જાણીએ આની પાછળનું રહસ્ય મિત્રો નવરાત્રી માટે બે કથાઓ પ્રચલિત છે એક કથા અનુસાર મહિષાસુરે નામના રાક્ષસનો ખૂબ જ ત્રાસ વધી ગયો હતો મહિષાસુરે દેવો પર વિજય પ્રાપ્ત કરી ચારેય લોકનો માલિક બની બેઠો હતો. તેણે ત્રણેય લોકમાં ત્રાહિમામ મચાવી દીધો હતો. મારા મહીસાસુરના ત્રાસથી છુટકારો અપાવવા તેઓએ આદ્યશક્તિની વિનંતી કરી આદ્યશક્તિ પ્રસન્ન થયા અને કળિદુર્ગામાતાએ સામે યુદ્ધની શરૂઆત કરી. મહિસાસુર અને જગદંબાનું નવ દિવસ સુધી મહાસંગ્રામ ચાલ્યો અને નવમે દિવસે જગદંબાએ મહિષાસુરનો વધ કર્યો અને માં મહિસાસુર મર્દિની કહેવાય છે. આમ મહીસાસુરને મારવા માટે નવ દિવસ યુદ્ધ ચાલ્યું. એટલે માની આરાધના નવ દિવસ સુધી કરવામાં આવે છે. આ નવ દિવસ માટે અલગ-અલગ રૂપ ધારણ કર્યા હતા તેથી નવ દિવસ દરેક અલગ અલગ રૂપની મારી આરાધના કરવામાં આવે છે.  બીજી કથા અનુસાર જ્યારે પ્રભુ શ્રી રામ અને રાવણ પર વિજય પ્રાપ્ત કરવો હતો ત્યારે નવ દિવસ સુધી પ્રભુ શ્રીરામને માતાજીની આરાધના કરી ઉપાસના અને આરાધના થી માતાજીની પસંદ કરી અને રાવણ પર વિજય પ્રાપ્ત કર્યો હતો. આમ અધર્મ પર ધર્મનો વિજય પ્રાપ્ત થતાં લોકોએ નવરાત્રિનું પર્વ શરૂ કર્યું. નવરાત્રિમાં માતાજીની પૂજા-અર્ચના થાય છે તથા ભક્તો માના ગરબા ગાય છે.  નવ દિવસ સુધી માની ઉપાસના કરવાથી આપણે નવરાત્રિ  કહૈએ છીએ.

Image Source – Google image by https://indianfolkart.orgproductguajarati-maidev-matki-marriage-puja-decorated-copper-pot-2-ltr

ભારતમાં નવરાત્રી ઉત્સવનો ઉપયોગ કેવી રીતે શરૂ કરવો

    આસો મહિનાની સુદ પક્ષની એકમથી શરૂઆતથી શારદીય નવરાત્રી વિશે વાત કરવાના છીએ ત્યાં નવરાત્રી નું શું મહત્વ છે.  આ નવરાત્રિમાં શું કરવું જોઈએ આ નવરાત્રિનો શું મહિમા છે આ નવરાત્રિમાં માતાજીના કયા કયા મુખ્ય સ્વરૂપો છે કે જેની પૂજા કરવાની હોય છે આ નવરાત્રિમાં વ્રત રાખવાનું શું મહત્વ છે.  આ તમામ વિશે આજના આ બાબત આપણે વાત કરીશું તો મિત્રો અંત સુધી આ વાંચજો અને તમારા મિત્રોને શેર કરજો. મિત્રો શક્તિ ઉપાસનાનું પર્વ એટ્લે કે નવરાત્રી પછી ભલે તે ચૈત્રી નવરાત્રી હોય મહા નવરાત્રી હોય અષાઢી નવરાત્રી હોય કે પછી શારદીય નવરાત્રિ હોય દરેક નવરાત્રિમાં જેની ઉપાસના અને પૂજા કરવામાં આવે છે કે જેમાંથી સાધ્ય નવરાત્રી આ વર્ષે ૭ ઓક્ટોબર 2021 ગુરૃવારના રોજથી શરૂ થાય છે અને તે ૧૪  ઓક્ટોબર ૨૦૨૧ ના દિવસે સંપૂર્ણ થશે તો મિત્રો અહીંયા આપણે એવો પ્રશ્ન થાય કે નવરાત્રી તો નવ દિવસની હોય પરંતુ આ વખતે તો આઠ-દસ દિવસ યાદ તો મિત્રો આ વર્ષે ચોથની કમી છે તેથી આ વર્ષે ચોથું નોરતું નહીં હોય ત્રીજા નોરતા પછી પાંચમું નોરતું રહેશે તેથી આ વર્ષે નવરાત્રીમાં નવ દિવસ ની જગ્યાએ આઠ દિવસ રહેશે અને મિત્રો આપને પણ પ્રશ્ન થાય કે શા માટે શક્તિની ઉપાસનાના નવરાત્રિ માં જ કરવામાં આવે છે. તો મિત્રો તેનો જવાબ એવો કાંઇક છે કે આપણે ત્યાં જ શરદ ઋતુ અને વસંત ઋતુ શાસ્ત્રની દ્રષ્ટિએ ઋતુ માનવામાં આવે છે. એટલે કે શ્રીમદ્ ભાગવત અનુસાર આ ઋતુઓમાં વિવિધ રોગચાળો વધી જાય છે અને આ રોગોમાંથી મુક્ત થવા માટે શક્તિની ઉપાસના કરવાનું કહ્યું છે કે આ શક્તિની ઉપાસના માટે મુખ્ય બે નવરાત્રી છે કે જેને આપણે ચૈત્રી નવરાત્રી અને બીજી આસો નવરાત્રિ તરીકે ઓળખીએ છીએ. આસો નવરાત્રીમાં શક્તિની ઉપાસના એ વ્યક્તિને રોગમુક્ત કરવા વાળી અને સાથે સાથે માતાજીના આશીર્વાદથી આરોગ્ય એશ્વર્ય વગેરે બધું જ પ્રદાન કરવાવાળી છે. અને મિત્રો આમ જોવા જઈએ તો આદ્યશક્તિના ત્રણ સ્વરૂપો મુખ્ય છે એટલે કે મહાકાલી, મહાલક્ષ્મી અને મહાસરસ્વતી અને દરેક સ્વરૂપોના આ નવરાત્રિમાં ત્રણ ત્રણ દિવસ હોય છે અને માટે નવરાત્રિના કુલ નવ દિવસ ગણાય છે. મહાકાળી માતાજી એટલે કે ક્રિયાશક્તિ કે જે દરેક વ્યક્તિને કર્મ કરવાનું શીખવે છે પ્રથમ ત્રણ દિવસ આપણને સૌને કાર્ય કરવાની પ્રેરણા મહાકાલી માતાજી આપે છે પછીના ૩ દિવસ એ મહાલક્ષ્મી માતાજીના છે અને આ મહાન લક્ષ્મી માતાજી એટલે કે દ્રવ્ય શક્તિ મહેનત કરવાથી ધન એટલે કે દ્રવ્ય પ્રાપ્ત થાયછે. અને આપણે ત્યાં કહેવત છે ને કે લક્ષ્મીજી તેને જઈ વરે જે પરસેવે ન્હાય અને આમ જે દ્રવ્ય પ્રાપ્ત થઈ ગયું એ કયા કાર્ય માં વાપરવું એ જ્ઞાન પણ હોવું જરૂરી છેને? એટલે નવરાત્રીના છેલ્લા ત્રણ દિવસો એટલે કે સાતમ આઠમ અને નોમ અને મહાસરસ્વતી માતાજીના છે. 

Image Source – Google image by https://www.wallpaperflare.com/navratri-celebrations-happy-navarabi-wallpaper-festivals-holidays-wallpaper-mdwjn

જો કોઇ કારણોસર આ નવરાત્રી અનુષ્ઠાન કોઈ નવેનવ દિવસ ન કરી શકે તો સાતમ આઠમ અને નોમ આ ત્રણ દિવસ જો કોઈ વ્યક્તિ ઉપાસના કરે છે તો માતાજીની વિશેષ કૃપા દ્રષ્ટિ આપની ઉપર અને તે વ્યક્તિ પર અવશ્ય થાય છે. ખાસ કરીને ઉપવાસ એ ખૂબ જ કલ્યાણ કરવા વાળો માનવામાં આવ્યો છે કારણકે અષ્ટમી નુ માતાજી નું જે સ્વરૂપ છે. એ દક્ષ યજ્ઞ વિનાશનું ગણાય છે અને એ માતાજી નું ભદ્રકાળી સ્વરૂપ છે નવરાત્રિ ઉપાસના મા વિધિપૂર્વક ઘટ સ્થાપન કરવું જોઈએ અને આ ઉપરાંત આ નવરાત્રિમાં કુમારિકા નો પૂજનનો પણ વિશેષ મહિમા છે. બે વર્ષ થી લઇ અને દસ  વર્ષ ની છે. દીકરી હોય તેને માતાજીનું સ્વરૂપ જ માનવામાં આવે છે. બે વર્ષની દીકરી એ કુમારી સ્વરૂપ ગણાય છે, ત્રણ વર્ષની દીકરી એ ત્રિમૂર્તિ શરૂઆત ગણાય છે, ચાર વરસની દીકરી એ કલ્યાણી નું સ્વરૂપ ગણાય છે. પાંચ વરસની દીકરી એ રોહિણીનું સ્વરૂપ છે,  છ વરસની દીકરી એ ચંડિકા નું સ્વરૂપ છે, સાત વર્ષની દીકરી એ કાલિકા નું સ્વરૂપ છે, આઠ વર્ષની દીકરી કાલીનું સ્વરૂપ ગણાય છે અને નવ વર્ષની દીકરી એ દુર્ગાનું સ્વરૂપ છે અને જ્યારે દસ વરસની દીકરી એ સુભદ્રાનું સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. કુમારિકાઓ ના આ સ્વરુપો વિશેષ માનવામાં આવ્યા છે. અને તેથી જ આ નવરાત્રિમાં કુમારિકાઓનું પૂજન કરવાથી ધન આયુષ્ય અને એશ્વર્ય વગેરે બધા સુખોની પ્રાપ્તિ માતાજી વ્યક્તિના જીવનમાં પ્રદાન કરે છે. નવરાત્રી નું વ્રત ભગવાન શ્રી રામજીએ પણ કર્યું હતું એટલે નવ દિવસ અનુષ્ઠાન કર્યા અને દશેરાને દિવસે વિજયાદશમીનો પૂજન કરી વિજયા માતાજી નું સ્મરણ કરી અને દેવી સંપદા આસુરી સંપત્તિ પર વિજય પ્રાપ્ત કરવા નીકળી અને તેને જ આપણી વિજયાદશમી તરીકે ઓળખીએ છીએ અને આપણે નવ દિવસ માતાજીનું અનુસ્થાન કરીએ અને પછી આવે છે. દશેરા અને દશેરા એટલે કે જ્ઞાનેન્દ્રિય અને પાંચ કર્મેન્દ્રિય અને આદર્શ ઇન્દ્રિય જ્યારે જગદંબાને સમર્પિત થાય તો જ એ સાચી વિજયાદશમી કહેવાય છે. અને તે જ નવરાત્રિનું પર્વ અનુસ્થાન કહેવાય છે અને મિત્રો નવરાત્રિમાં રાત્રી ઉપાસનાનું વિશેષ મહત્વ છે એટલે કે દિવસે કરેલી ઉપાસના કરતાં રાત્રે કરેલી ઉપાસનાનું આપણને અનેક ઘણું પુણ્ય ફળ મળે છે. અને મિત્રો દરેક નવરાત્રિમાં માતાજીની પ્રસન્નતા માટે અવશ્ય દુર્ગા સપ્તપદી પાઠ કરવા અને જો આપણાથી દુર્ગા સપ્તપદીનો મોટો પાઠ થઈ શકે નહીં તો લઘુ સપ્તપદીનો પાઠ પણ છે તો આપ આ દિવસોમાં તે પાઠ પણ કરી શકો છો અને જો એ પણ ન થઈ શકે તો માતાજીનો એક મંત્ર છે સરસ્વતી માતા નો બીજ મંત્ર એટલે કે ઓ ઓમ નમઃ એનું એ મંત્રનું અનુષ્ઠાન કરવું જોઇએ. અને જે લોકોને સંપત્તિની ઈચ્છા હોય તે લોકોએ માત્ર ઓમ રીમ નમઃ મંત્રનું અનુષ્ઠાન કરવું જોઇએ અને સર્વે મનોકામનાની પૂર્તિ માટે ફળનું અનુષ્ઠાન કરવું જોઇએ અને આમ શક્તિના જે ત્રણ મુખ્ય સ્વરૂપો છે તે ત્રિગુણાત્મક આ સ્વરૂપની પ્રસન્નતા માટેનું પર્વ છે. એટ્લે કે નવરાત્રી તો મિત્રો આશા છે કે આપ સૌ લોકો પણ આપની ક્ષમતા અનુસાર આ નવરાત્રિમાં માતાજીની પૂજા-અર્ચના કરશો તેમના ગુણગાન જાસો અને નિત્ય આરતી સ્તુતિ અને ગરબા પણ ગયા હશો. 

Image Source – Google image by http://rahagiri.com201910the-most-colourful-navratri-garba-in-gujarat

આપને અને આપના પરિવારને નવરાત્રીની શુભકામનાઓ પાઠવીએ છીએ કે આપણે નવરાત્રિ કેમ ઉજવી રહ્યા છીએ અને તેનું મહત્વ શું છે નવરાત્રિ એ એક હિન્દુ તહેવાર છે જે ઉત્સાહથી ભરેલો છે અને પરિવાર અને મિત્રો સાથે ભેગા થવાનો અને રંગ ઉજવવાનો સમય છે નવરાત્રી શબ્દ સંસ્કૃત અર્થ પરથી આવ્યો છે 998 નો ક્યારેય અર્થ નથી 9 રાત્રી એટલે રાત્રે 9 દિવસની ઉજવણી દેવી દુર્ગાને સમર્પિત છે 9 અવતાર નવદુર્ગા દરરોજ દેવી દુર્ગાના અવતાર સાથે સંકળાયેલી છે વાર્તા નવરાત્રિ સાથે સંકળાયેલી છે તે યુદ્ધ છે જે દેવી દુર્ગા અને રાક્ષસ મહિષાસુર વચ્ચે શું થયું તે જુઓ ઘણા સમય પહેલાની વાત છે કે ત્યાં રાક્ષસ રાજા મહિષાસુરનું પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું હતું તે એક શક્તિશાળી અને સાચા અર્થમાં ત્રણ શબ્દો બનવા માંગતો હતો જે માટે તેમણે ભગવાન બ્રહ્માને પ્રસન્ન કરવા માટે તેમના વિરોધીઓને રજૂ કર્યા હતા જ્યારે ભગવાન બ્રહ્મા પ્રસન્ન થયા હતા અને તેમની સમક્ષ મહિષાસુર દેખાયા હતા તે અમર છે તેવું માનવામાં આવે છે. મૃત્યુ પામે છે પણ ભગવાન બ્રહ્માએ કહ્યું હતું કે જે જન્મે છે તે મરી જવું જોઈએ જે સાર્વત્રિક પ્રેમ છે તમે તે મહિષાસુરથી બચી શકતા નથી. અને કહ્યું કે જો મારે મારું મૃત્યુ પામવું હોય તો તે સ્ત્રીના હાથમાં હોવું જોઈએ જે બ્રહ્મા મહાન છે અને તેને ધ્યેય આપ્યો અને તેના નિવાસસ્થાન મહિષાસુર પરત ફર્યા ત્રીજા સ્ત્રી અશક્ય માણસને કેવી રીતે મારી શકે હું હવે સૌથી શક્તિશાળી છું સમગ્ર બ્રહ્માંડમાં રહેલી વ્યક્તિ મહિષાસુરે તરત જ તેની સેનાને પૃથ્વી પરના માનવીઓ પર હુમલો કરવાનો આદેશ આપ્યો અને વિકાસકર્તા મહિષાસુર અને તેના માણસોમાં રક્ષક એક ખતરો બની ગયો અને તે શેતાન ઓકાને ખેંચીને નાશ કરવા લાગ્યો અને કોઈ તેને સ્પર્શ કરી શક્યું નહીં હું તેમને ઉતારી રહ્યો હતો. ઇન્દ્રએ આ બ્રહ્મા વિષ્ણુ અને શિવને ક્યારે દૂર કરવા અને પરિસ્થિતિને સમજાવવી તે સાંભળીને ત્રણેય દેવોએ આઠ ઇતિહાસના ભગવાન શિવને અનેક હાથથી શક્તિશાળી મહિલાઓ બનાવી 16 મહા વિષ્ણુએ પોતાનું સુદર્શન ચક્ર અને ભગવાન ઇન્દ્રએ તેમના પિતા રાઇડર દુર્ગાની ઓફર કરી. શક્તિશાળી દેવી આંતરિક શક્તિ હિંમત અને શાણપણથી સજ્જ શક્તિશાળી દેવાસ દ્વારા બક્ષવામાં આવેલા શક્તિશાળી દેવાસ સિંહ પર મારા સાસુરાનો નાશ કરવા માટે નીકળ્યા મહિષાસુરનું હૃદય ધબકારા છોડી ગયું જ્યારે આપણે દેવી દુર્ગાની ગર્જના સાંભળી જ્યાં સુધી તે મારા પર હુમલો કરવાની કોશિશ કરતી સ્ત્રીને પૂછે ત્યાં સુધી પહોંચવા માટે હું એક સામાન્ય સ્ત્રી નથી મનીષા હું એક મહિલા દ્વારા મારી નાખવાની તમારી ઇચ્છા પૂરી કરવા માટે છું તેને તરત જ સમજાયું કે તે તેના માટે જોખમની નિશાની છે અને પોતાની જાતને ભેંસમાં ફેરવી અને બગીચાને તેના બધા મનથી દેવી દુર્ગાએ તમારી જન્મજાત શક્તિ અને હથિયારોથી મહિષાસુરને મારી નાખ્યો લાંબા દિવસની લડાઈ પછી દેવી દુર્ગાએ જે દિવસે દુષ્ટ રાક્ષસ મહિષાસુરને વિજયા દશમી તરીકે ઉજવવામાં આવે છે #તે દિવસે દુષ્ટ દેવી દુર્ગા પર સારાની જીત તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે. અમીન શક્તિ energyર્જા અને સશક્તિકરણ અને તે દુર્ગા બ્રહ્માંડની સ્ત્રી ઉર્જાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે નવરાત્રિનો તહેવાર હોનાને સમર્પિત છે અને નવરાત્રી દરમિયાન દરેક દિવસે આ energyર્જાને વિવિધ સ્વરૂપોમાં પૂજાય છે દુર્ગા દેવીનું એક અલગ સ્વરૂપ પૂજાનો દિવસ છે જે શૈલપુત્રીને સમર્પિત છે. આ દિવસે દેવી ભક્તો દેવી ટાઈલર પુત્રીની ચોથી તારીખે શુદ્ધ ઘી અર્પણ કરે છે એવું માનવામાં આવે છે કે ત્યાગીને સમર્પિત આશીર્વાદિત જીવન રોગો અને બીમારીઓથી મુક્ત છે. 

Image Source – Google image by https://www.tv9hindi.com/state/gujarat/gujarat-government-issued-guidelines-for-celebrating-navratri-garba-and-durga-puja-festival-know-what-are-rules-840674.html

તે નવરાત્રિની તારીખ દેવી બ્રહ્મચારિણીને સમર્પિત છે દેવી બ્રહ્મચારિણી પરિવારના સભ્યોના દીર્ધાયુષ્ય માટે ખાંડ આપે છે નવરાત્રિનો દિવસ દેવી ચંદ્રકાંત મતભેદો માટે છે દેવી આ વર્ષે પ્રસન્ન છે તે તમામ પેઇન્ટ્સને દૂર કરવા માટે જાણીતી છે ચતુર્થી ઓરા નવરાત્રિનો ચોથો દિવસ દેવી કુષ્માંડા માટે છે તેમની ઓફર માલપુઆ મા કુષ્માંડાને તેમની બુદ્ધિ અને નિર્ણય લેવાની ક્ષમતામાં સુધારો કરવા માટે સમર્પિત કરે છે માતાની પાંચમા દિવસે પૂજા કરવામાં આવતી નથી તેને પંચમી કેળા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે તે દેવીનું પ્રિય ફળ છે માતા 6 ઠ્ઠી નવરાત્રિનો દિવસ કાત્યાયની દેવીને સમર્પિત છે જે શક્તિનું સ્વરૂપ છે જેને યોદ્ધા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. બગીચો કાત્યાયની દેવી પાર્વતીના સૌથી હિંસક સ્વરૂપોમાંનો એક માનવામાં આવે છે, નવરાત્રિના 7 માં દિવસે દેવિકા નામ સપ્તમીને પ્રસાદ પર મધ આપે છે. માતાજી કાલરાત્રિ માટે દંતકથા તરીકે તેણીએ પોતાની ચામડીના રંગનો ભોગ આપ્યો અને આલિંગન કર્યું તે રાક્ષસ ગોળને મારવા માટે શ્યામ રંગ છે અધિકારીઓ તાણ તરીકે દેવી કાલરાત્રિ માટે રાહત મેળવે છે કન્યાઓ પછી દુ:ખમાંથી અને સુખ લાવો દુર્ગા અષ્ટમી અને નવરાત્રીનો આઠમો દિવસ દેવી મહાગૌરીને સમર્પિત છે બગીચાઓ મહાગૌરી ઓફર કરે છે નવરાત્રિના અંતિમ દિવસની શરૂઆતમાં નાળિયેર ગાર્ડન સિટી માટે છે કે માતાજી દુર્ગાના ત્રણ સ્વરૂપોની સંપૂર્ણતા ઉત્સર્જિત થાય છે અથવા ઓફર કરવામાં આવે છે. શું તેઓ કુદરતી રીતે સલામતી અને સલામતી માટે સિટી ડિરેક્ટરી હોવા જોઈએ, હું આશા રાખું છું કે તમે નવરાત્રિની ઉજવણી અને તેના મહત્વને સમજવા માટે શ્રવણ અને શીખવાની ડિગ્રીનો આનંદ માણ્યો છે અને દેવી દુર્ગાની દૈવી શક્તિને તાજેતરની તમામ સ્થિતિઓ સમજવામાં મદદ કરશે જેથી વિશ્વના મુશ્કેલ સમયને દૂર કરવામાં મદદ મળી શકે. અત્યારે સામનો કરી રહ્યા છે અમિતા કલશ તમને તેના પરિવારનો ભાગ બનવા બદલ આભાર માને છે જો તે સબ્સ્ક્રાઇબ ન કરે તો કૃપા કરીને અમારી ચેનલ પર સબ્સ્ક્રાઇબ કરો અપડેટ મેળવવા માટે ટૂંક સમયમાં જ તમારી પાસે ફરી એક અન્ય રસપ્રદ વિડિઓ અને ઠંડી અને એમેઝોન તરફથી શુભેચ્છાઓનો શાબ્દિક અર્થ થાય છે દર મહિને કોઈ ચંદ્ર પછી દિવસ અમાવસ્યા હતો ત્યાર બાદ દિવસો ગણાય છે નવમો દિવસ હવે મને બોલાવવામાં આવે છે આ નવ દિવસોને તહેવાર ગણવામાં આવે છે